Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας ΔΕΠ (Υ)

Όλο και πιο συχνά στις μέρες μας γίνεται λόγος για το Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας (ΣΕΠΥ). Τα παιδιά που επηρεάζονται από αυτό το σύνδρομο είναι συνήθως, αλλά όχι πάντοτε, υπερκινητικά και αναστατώνουν την τάξη ή το οικογενειακό τους περιβάλλον δημιουργώντας προβλήματα. Σε διάφορες έρευνες έχει εντοπιστεί και αναφερθεί διαφορετική συχνότητα εμφάνισης του προβλήματος, η οποία κυμαίνεται και διαφοροποιείται αναλόγως του δείγματος του πληθυσμού το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην κάθε έρευνα. Η συχνότητα αυτή κυμαίνεται σε ποσοστά από 2% μέχρι και 17% των παιδιών. Το πρόβλημα εμφανίζεται πιο συχνά στα αγόρια με αναλογία τέσσερα προς ένα.

Τα κύρια συμπτώματα του ΣΕΠΥ έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών και κυρίως στην κοινωνική, ψυχική και γνωστική τους λειτουργία. Ακόμη προκαλούν σημαντικά προβλήματα και δυσλειτουργίες τόσο στα ίδια τα παιδιά ή νεαρά άτομα, όσο και στον κοινωνικό τους περίγυρο και στην οικογένειά τους. Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες για τα αίτια του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας αλλά ακόμη δεν έχουν προσδιοριστεί με ακρίβεια οι αιτίες - παράγοντες που το προκαλούν. Παίζει ρόλο σίγουρα κάποια κληρονομική βάση (προδιάθεση) αλλά τίποτα περισσότερο δεν έχει αποδειχθεί με βεβαιότητα.

Πολλά από τα προαναφερθέντα μπορούν να αντιμετωπιστούν ώστε να δώσουμε σε αυτά τα παιδιά την ικανότητα να αναπτυχθούν όσο το δυνατό καλύτερα και να ενταχθούν ομαλά στο κοινωνικό σύνολο. Για αυτό το λόγο είναι αναγκαία η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση του Συνδρόμου. 

Τα χαρακτηριστικά του προβλήματος: 

Κύριο χαρακτηριστικό του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας είναι η παρουσία σε ακατάλληλα για την ηλικία και ανάπτυξη του παιδιού επίπεδα ενός ή και μερικών εκ των κάτωθι χαρακτηριστικών :

•  Έλλειψης Προσοχής
  
•  Υπερκινητικότητας
  
• Παρορμητικότητας
  

Φυσικά πολλά παιδιά έχουν τα χαρακτηριστικά αυτά σε κάποιο βαθμό αλλά για να τεθεί η διάγνωση του ΣΕΠΥ πρέπει τα χαρακτηριστικά αυτά να:

• Έχουν εμφανιστεί πριν από την ηλικία των εφτά χρονών
  
• Να διαρκούν για τουλάχιστον έξι μήνες
  
• Να εκδηλώνονται παντού (Σε τουλάχιστον δύο χώρους π.χ. σχολείο, σπίτι, φροντιστήριο)
  
• Να προκαλούν σημαντική λειτουργική διαταραχή
  
• Να μην δικαιολογούνται από κάποια άλλη πιθανή αιτία (π.χ. άγχος, κατάθλιψη)
  

Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι συνδεδεμένα με προβλήματα όπως μαθησιακές δυσκολίες, αντικοινωνική συμπεριφορά, εγκληματικότητα και αυξημένη πιθανότητα αυτοκινητιστικών ατυχημάτων κατά την εφηβεία. Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί τρία είδη του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας:

• Τύπος που χαρακτηρίζεται κυρίως από ελλειμματική προσοχή
  
• Τύπος που χαρακτηρίζεται κυρίως από υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα
  
• Συνδυασμένος/Μικτός τύπος που έχει και τα τρία χαρακτηριστικά
  

Η αναγνώριση και διάγνωση του προβλήματος:

Λόγω της φύσης του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο εργαστηριακό ή άλλο είδος απλών εξετάσεων που να μπορεί να γίνει για να τεθεί η διάγνωση. Τα συμπτώματα δεν είναι πάντα ολοφάνερα ιδιαίτερα σε παιδιά με κυρίως ελλειμματική προσοχή έτσι μπορεί οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να νομίζουν ότι ένα τέτοιο παιδί παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες ενώ το παιδί αυτό στην πραγματικότητα να χρειάζεται βοήθεια για να συγκεντρώνεται καλύτερα και με την βοήθεια αυτή να είναι σε θέση να αποδίδει και καλύτερα.

Για να τεθεί η διάγνωση του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας χρειάζεται πρώτα κάποιος που γνωρίζει το παιδί (γονιός, εκπαιδευτικός) να υποψιαστεί ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα και να ζητήσει να γίνει κάποια αξιολόγηση του παιδιού. Για αυτό και χρειάζεται οι γονείς και εκπαιδευτικοί να είναι ενήμεροι για τέτοια πιθανά προβλήματα. Αν υπάρχει υπόνοια ότι κάποιο παιδί έχει το Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας τότε πρέπει να εξεταστούν τα βασικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο. Αυτό μπορεί να γίνει από κάποιο Παιδίατρο, Παιδοψυχολόγο ή Παιδοψυχίατρο με ειδική εμπειρία στο ΣΕΠΥ. Στην αξιολόγηση αυτή θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στοιχεία που θα δώσουν τόσο οι γονείς, το παιδί όσο και οι δάσκαλοι ή άλλα άτομα που φροντίζουν το παιδί για να τεθεί η διάγνωση. Ακόμη ίσως να χρειαστεί να γίνουν άλλες εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλα πιθανά αίτια για τη συμπεριφορά του παιδιού.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος:

Αφού αναγνωριστεί ότι ένα παιδί έχει ΣΕΠΥ τότε μπορεί να αρχίσει η αντιμετώπιση του. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές έρευνες και έχουν αναλυθεί διάφορες μέθοδοι για την αντιμετώπιση του ΣΕΠΥ. Αυτό με το οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι ερευνητές είναι ότι σαν χρόνιο και πολυδιάστατο πρόβλημα, το ΣΕΠΥ χρειάζεται να αντιμετωπιστεί από μία πολυεπιστημονική ομάδα που θα προσφέρει στήριξη στα μέτρα του κάθε παιδιού. Η αντιμετώπιση πρέπει να βασίζεται σε συνδυασμό ιατρικών, ψυχολογικών και εκπαιδευτικών παρεμβάσεων.
Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι φαρμακευτική ή μη-φαρμακευτική ή να συνδυάζει διάφορες μεθόδους. Οποιαδήποτε μέθοδος και αν χρησιμοποιηθεί το πρόγραμμα αντιμετώπισης πρέπει να είναι υπό την εποπτεία κάποιου ειδικού και να περιλαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση στο σπίτι και στο σχολείο. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση στο πλαίσιο του σχολείου εξαρτάται από την κατάρτιση και την επιμονή των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί όπως και οι γονείς θα χρειαστεί να ενημερωθούν κατάλληλα και να αλλάξουν το περιβάλλον του παιδιού με τρόπο που θα το βοηθήσει.

Συμπερασματικά το Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα σε παιδιά και το περιβάλλον τους. Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση του Συνδρόμου μπορεί να βοηθήσει αυτά τα παιδιά να αναπτυχθούν στον μέγιστο δυνατό βαθμό που τους επιτρέπουν οι ικανότητές τους και να ενταχθούν ομαλά στο κοινωνικό σύνολο.

Πηγή: